V R B I C A ...

Selo Vrbica je drevno naselje. Pominje se još u prvim turskim popisima posle pada Srbije pod njihovu vlast. Tako se 1476. g. zove Gornja Vrbava. Pusto je. U današnjem vrbičkom ataru na Bukulji, ka Jeloviku i Garašima, je i selo Polom. Tu je i Gornji Laban, tamo negde gde su danas Seničani, kao i Balabanovac, u izvorišnom delu potoka Balabanac, i Misača, gde je i danas. Sva ova sela pripadaju Rudničkoj nahiji.

Početkom 16 veka, 1516. g. Gornja Vrbava i Misača su pusta sela i pripadaju nahiji Ostrvica.

Za vreme Kraljevine Srbije 1718 - 1739 selo se već zove Vrbica. 1735. pominje se i šanac, sa 50 domova i oko 300 stanovnika, čiji komandir je kapetan Mijuško Kujundžić iz Nikšića. Stanovnici Vrbice, su obavljali pomoćne vojne delatnosti, šanac Vrbica je, najverovatnije bio na mestu gde je danas porta tzv Vrbičke crkve, na bregu koji se zove Porovac. Ime brega je moguće i došlo od reči rov, dakle šanac. ( Šanac je primitivno utvrđenje sa rovom i palisadama. ) Pomenuti kapetan Kujundžić je poginuo 1739. u Smederevu u sukobu sa Turcima, koji, te godine, ponovo vraćaju Šumadiju pod svoju vlast.

8. Marta 1838. g. Knez Miloš Obrenović naređuje Starešini sreza , kapetanu Živojinu Joksimoviću da ušori selo Vrbicu. To je i učinjeno, a šor je uspostavljen podno Risovače, na mestu gde se potok Balabanac uliva u Kubršnicu.

Treba pomenuti i selo Lapin, koje je takođe postojalo na teritoriji današnje Vrbice, gde je tzv Boškovića kraj. U tom delu sela, negde iza današnjeg Jelinca, pominje se i stara Vrbička crkva, od koje nema nikakvih ostataka.

Te daleke 1735. Vrbica ima i svog sveštenika Ivana, sina pokojnog Vukosava i još uvek žive Stepanije. Poreklom je iz Hercegovine, iz sela Postenja. Ima 23. godine, pristojnu imovinu, na kojoj, osim njega i majke, žive i njegova 4. mlađa brata, od kojih je jedan i oženjen. Ono što je zanimljivo je da se hram u kome služi pop Ivan nalazi na sat i po hoda od Vrbice. Dakle nije u pitanju Bukovička crkva, već neka druga u našoj okolini.

Današnja Vrbička crkva je, po svemu sudeći, izgrađena na turskom groblju. Kao što je svima poznato 1859. g. ukazom Kneza Miloša, doneta je odluka o gradnji crkve posvećene Arhanđelu Gavrilu, koju je 1862. završio knez Mihailo, na čemu se nećemo posebno zadržavati.

Selo Polom na Bukulji je postojalo na vrbičkom ataru. Drevno koliko i Vrbica. Postoje ostaci prilično velikog groblja sa ogromnim spomenicima od peščara, hrišćanskom ornamentikom i " plavim slovima ". Veličina groblja ukazuje na veličinu i starost naselja. Predanje kazuje da su neki Vrbičani na tom groblju iskopali crkveno zvono. Tako veliko naselje je sigurno imalo i svoj verski objekat. Možda je to i bio hram u kome je služio pomenuti pop Ivan.

U Polom se najpre doselio otac Arsenija Lome, i Milutin Savić - Garašanin. Potom su se odselili u Dragolj u Kačeru i Garaše.

Stanovništvo Vrbice je poreklom iz Crne Gore. Velika većina familija koje danas žive u Vrbici, samim tim i u Aranđelovcu, doseljenici su iz Crnogorskih brda. Najviše ih je iz Nikšićke župe, iz sela Morakova, od Marojevića. Oni su opet, daljom starinom iz plemena Vasojevići, grane Dabetića. Plemenska Slava svih Vasojevića je Sv. Aranđel jesenji. Zato je ta Slava i najčešća u Vrbici. Selidba iz Morakova je započela oko 1714. g. u vreme istrage poturica, prolaska vezira Ćuprilića preko Crne Gore i Hercegovine i pojave vladike Danila Petrovića. Ti najstariji doseljenici su u Vrbicu došli preko Bijelog Polja, i kako smo već videli, 1735. g. ih je bilo oko 300. Samo selo je zasnovano na Jarčevoj kosi, nedaleko od Crvene bare, a kao najstariji doseljenik i osnivač sela, pominje se neki Vujmilo, predak današnjih Tomića, Miloševića i Lazarevića.